مجله امید

 آشنایی با ساختمان دوربین های عکاسی (۱) : 
    اولین جلسه آموزش عکاسی را با آموزش ساختار و عملکرد دوربین عکاسی شروع میکنم. از آنجا که دوربین هایSLR معمولترین و کاملترین دوربین های عکاسی هستند، آشنایی بیشتر با آنها برای آشنایی با سایر دوربینهای عکاسی ضروری بنظر میرسد و در ابتدا به معرفی این نوع دوربین خواهیم پرداخت.

اصطلاح Single Lens Reflex )  SLR ) که به معنای دوربین تک لنز بازتابی است ، در مقابل دوربینهای دو لنزی بازتابی که نسلی قدیمیتر از دوربینهای عکاسی میباشند وضع شده . دوربین های دولنزی، همانطور که از نامشان پیداست، دارای دو لنز هستند که یکی از این دو لنز، بالاتر قرار دارد و تصویر را بوسیله آیینه ای  بازاویه 45 درجه ، برروی منظره یابی که دربالای دوربین قرار دارد، منعکس میکند تا عکاس بتواند کادر بندی و فوکوس را انجام دهد و لنزی دیگر نیز تصویر را روی فیلم عکاسی می اندازد.

یکی ازعیوب این سیستم آن است که تصویری که عکاس از طریق منظره یاب می بیند کمی با تصویری که روی فیلم می افتد، از لحاظ کادربندی تفاوت دارد و هرچه سوژه به دوربین نزدیکتر شود، این اختلاف بیشتر محسوس میگردد . بعلاوه تصویر روی منظره یاب معکوس است، یعنی وقتی سوژه به سمت چپ حرکت میکند، تصویر درون منظره یاب بسمت راست حرکت میکند و یا مثلا اگر دوربین به بالا حرکت داده شود، تصویر به سمت پایین حرکت میکند و این مسئله کادربندی سریع را بامشکل مواجه میکند.

برای حل این مشکات دوربین SLR طراحی شد و همانور که از نامش پیداست، این نوع دوربین تنها یک لنز دارد که هم تصویر را روی فیلم می اندازد و هم به منظره یاب انتقال میدهد. این عملکرد دوگانه از طریق حرکت سریع آینه ای که در پشت لنز قرار داده شده میسر میشود. بدین معنا که بطور معمول، آینه بازاویه 45 درجه در پشت لنز قرار گرفته و تصویر حاصل از لنز را به سمت بالا منعکس میکند تا به منظره یاب برسد. ولی در لحظه عکاسی و با فشردن دکمه شاتر، آینه برای کسری از ثانیه ( برحسب سرعت عکاسی) بالا رفته و از سر راه نور کنار میرود تا تصویر روی فیلم بیفتد و عمل ثبت عکس انجام شود و سپس آینه بجای خود باز میگردد. اینکار توسط فنر و در مدلهای پیشرفته تر توسط وموتوری کوچک انجام میشود.

اما برای اصلاح معکوس بودن تصویر منظره یاب، در دوربین هایSLR از نوعی منشور پنج وجهی ( Pentaprism ) استفاده شده است( در مدلهای ارزانقیمت از Pentamirror  استفاده میشود ) . این منشور،  تصویر را در دوجهت افقی و عمودی میچرخاند بطوریکه تصویری که در منظره یاب دیده میشود هم جهت با سوژه واقعی است (شکلهای 3 و 4 ) .  بعلاوه به کمک این منشور، تصویر به سمت عقب دوربین منعکس میشود و بهمین خاطر دیگر نیازی نیست که عکاس دوربین را پایین نکاه داشته و از بالا در منظره یاب نگاه کند بلکه ازپشت دوربین و درحالیکه منظره یاب را به چشم نزدیک کرده تصویر را بوضوح می بیند. 

 آییینه در دو وضعیت مختلف

      بطور کلی دوربین SLR از دو قسمت اصلی و مجزا یعنی لنز و بدنه تشکیل شده  
 

لنز مچموعه ای از عدسی هاست و وظیفه آن ایجاد تصویری دقیق برروی فیلم ( یا حسگر در دوربینهای دیجیتال ) است ( شکل 6 ).

 اجزائ لنز

 بعلاوه در داخل لنز دریچه ای بنام دیافراگم قرار دارد که عملکردی همانند مردمک چشم دارد و با کم و زیاد شدن قطر آن، میزان نور ورودی به دوربین تنظیم میشود  

 در مورد ساختمان و نیز انواع لنزها در بخشهای آتی مفصلا بحث خواهد شد.

از دیگر اجزایی که شناخت آنها برای فهم عکاسی لازم است ، سنسور یا حسگر میباشد. حسگر در واقع جانشین فیلم در دوربینهای آنالوگ است و همانند فیلم وظیفه نهایی دوربین را که ثبت عکس محسوب میشود برعهده دارد. با برخورد پرتوهای نور به حسگر، سیگنالهای الکتریکی ایجاد و به پردازشگر ( Image Processor ) فرستاده میشوند تا در آنجا تبدیل به دیتاهای دیجیتال شوند و در نهایت در کارت حافظه دوربین ذخیره شوند. همانطور که ذکر شد در دوربینهای فیلمی، این مراحل در فیلم عکاسی انجام میشود و دوربینهای فیلمی فاقد پردازشگر و کارت حافظه هستند. ( ابعاد حسگر از پارامترهای مهمی است که در کیفیت عکس، زاویه دید لنز و عمق میدان موثر است . در مورد تاثیر این فاکتور در کیفیت عکس در صفحه آموزش، مبحث ابعاد حسگر توضیح داده شد. در مورد تاثیر این فاکتور برروی زاویه دید لنز و عمق میدان در آینده توضیح خواهم داد. )
 
 

شاتر ( SHUTTER ) 

حسگر( SENSOR )

شاتر نیز یکی دیگر از اجزاء مهم دوربین است. شاتر عبارت است از پرده ای فلزی ( و یا پارچه ای ) که جلوی فیلم یا حسگر قرار گرفته و مانع رسیدن نور به فیلم یا حسگر میشود مگر زمانیکه عکاس دکمه شاتر را میفشارد تا عکاسی کند. در این زمان، آینه بالا میرود، شاتر باز میشود و نور به فیلم یا حسگر میرسد . مدت زمانیکه شاتر از جلوی حسگر کنار میرود تا نور به حسگر برسد بیانگر سرعت عکاسی است. مثلا اگر سرعت را روی 1000 ( 1000/1 ثانیه ) قرار دهیم ، شاتر برای 1000/1 ثانیه از جلوی حسگر کنار میرود تا نور به حسگر برسد. هرچه نور محیط کمتر باشد بایستی این زمان طولانیتر شود و بالعکس.